Вверх

Яттич1ан занай, ттун ялу-ялун щют1 учин лавхьхьуна. Ятту хъинну бигьая ябан ттукринияр, цанчирча ятту, архну бухьурчагу щют1 куну, ч1уч1а ливчун зана бик1айва, амма ттукри гъанну бухьурчангу, ци вев-гьай т1ур-чагу, зана къабик1айва, лавгун ч1арав га бурх1айн ттархь лаян къадурну.

Х1ухчил щют1уххух дуцайсса макьан щют1лих дуцин лархьхьуна ттун. Х1ухчу Мах1алли ттуч1ан гъансса зунттай ттардач1а ик1айва. Щют1уххи бищайну т1ий, к1а ттун хъинну ххирая. Мах1аллил ттун балабантту бансса ч1ах1ри бусса к1ану ккаккан бувуна.

Кьяцригума нигьа бусайсса к1анайх, ч1иллух ххунт1уллив дуклай, ччан бац1ансса шач1антту буллай, балабантту бансса ч1ах1ри бувну увк1ун, балабантту бувну бишлан ивк1ра. Кув бавц1уну, кув канай, кув утту бивхьуну, ца-ца, к1и-к1и багьну бия ятту. Лагмасса к1анттурду ч1алач1исса зунттул хъач1рай, ца ччаннайн гуж бувтун ттуршайнгу агьну, балабантту бивщуну уссияв.

Ттул балабанттал ч1у баллан бик1айва лагмасса гъансса щархъавун. Ца-ца ч1умал на усса к1анайн бувк1ун, жагьилсса душру-оьрч1ру ссувх1ат буллай, бялахъайва ттул балабанттахун. На, балабантту бищайну т1ий, цинияв жагьи-жугьултран ххира хьуну ияв. Щархъаватугу жагьилтал оьвт1ий буч1айва ттуч1ан цала мажлисрайн балай учин, балабантту бищун, хавар бусан нану т1ий.

Ттуршамачув дяъвай ухьурчагу цала арснахун, лащинсса ттуч1а маац1ара, ттуч1а щямаик1ара, аваданминнач1а щяилук1у, аваданминнач1а алуц1у т1ий, ялагу ттуршамачувнал арс увк1ун ттуч1а щяик1айва, буттал увкумур къабувну. Цан чирча арс жагьил уну т1ий, жагьилнан дялахъру ххирану т1ий.

Цал гъансса шяравун оьвкуну, увцура ч1явусса халкь бавт1сса хъунмасса хъат1уйн. Тикку жагьилтал ххари хьуна, щяивтра на ца к1анай. Ттуяту арх бакъа хъаралу ссятругу дусса, лажин-каруннил гьайбатгу хъинну дюрч1уну ч1алач1исса ца-к1ия малла тайпагу ч1алай бия язими дукралуч1ан гъанну.

На балабантту бищун уч1аврияту жагьилтурал ххаришиву дуллай ва на сан уллай, ттущал жагьилтал хъннну тяхъану бушиву маллатуран хас къабизлай, цайнна зад кьут1лат1исса кунма ч1алай бия. Хьу-хьунал х1урмат буллай, ттюнгъану я хьусса гайннал хасиятираща му зад бух1ан жапа хъанай бия.

Къуллугъчинал буюр бувна хъамаличувнайн:

— Ва кьуругу х1авч1ун, ца балай уча!..

Дукьра х1анттил кьуругу х1авч1ун, ита бакьав ца балай:

Ххит ххилт1у т1ий дуч1анссар инт,
К1интнил чинссар махъунмай хъит,
Зунчардия хьунссари вит,
Барча буллай ура мажлис.

На балай увкукун, жагьилтурал хъинну гьура куну, ч1яп1ри рирщуна. Амма маллатурал я ч1яп1ри къарирщуна, я гьура къаувкуна. Яла га ца малланал увкуна ттухь:

— Ина му балай инава ляхъан бав, юхсса щиц1ак1уй лавхьхьурив? — куну.

— Ва балай цавай илт1асса ятту ябуллалисса х1yxчия лавхьхьур ттун, амма бан ччарча ттущавагу ляхъан бан шай.

Маллатал, аьраб мазрайгу гъалгъа т1ий, цаннахь-ца аьжаивну щурщу буллай ч1алай бия.

Та ца маллагу балайчи ивк1ун, «Мах1муди малла, балай учин тти вийри!» — куна къуллугъчинал.

Щархъаяту увк1ун ури
Ттукрал х1ухчу балай чин.
Мунах вич1и дишаймигу
Циняв авлияссари.

Мунал цал балай учиннин
Бисмиллагь чин лахьхьича.
Аьнак1уя гъалгъа т1уннин
Барзу цирив к1ул шача.

Миккугу рирщуна жагьилтурал ч1яп1ри, нагу рищав. Амма му малланал ч1ат1арак1 ритаву ттун т1ааьн къабивзуна. Гъира багьуна ттун ганан жавабран к1илчингу 6aлай учин:

Леххаймунил ниц1 дайхьурча.
Балайлух дишара вич1и:
Найран хъурзилу диширча,
Барзун аьркинни парачи.

Халкь авлиясса бунугу.
Дюълилсса бур вил хьхьич1 пулав.
Бисмиллагь тикралсса хъинну
Ч1арав бур барт дукай къюрмав.

Жагьилтурал хъиннура ч1яп1агу рирщуну, хъиннува гьурра-гьайта куну, «Хъинсса балайчи савлугъиннан гьурра-а-а-а!» — учаврищал, ивзун ххявххуна малла ттуйн иян. Жагьилтурал къаивтуна га ттуй гуж бан.

Хъаралусса ссятрахгу бурувгун, бивзун лавгуна к1иягу малла.

Кьурваннулгу увкуна:

— Вай маллатал бахчилан бик1айча мажлисрахуп, вай цамур къатлувун гьан бувну рах1атшиву дик1айссар жунна.

Хъуннасса хъяхъавугу дурну, к1ут1у-к1ут1угу дурну ц1униц1акул кагу дургьуну, «Хъинсса балайчи савлугъиннан гьурра!» — куну, цинявннал хъун увра тикку.

Мудрость дня

От земли до звезд

21.01.2023 • Мудрые мысли

От земли до звезд не существует простого пути Сенека ... Читать далее

Мы ♥ Ислам

Мы в Telegram

Самые читаемые